Foto: Ashley Batz
Trage vragen
Levensvragen zijn trage vragen. Je hebt niet een kant-en-klaar antwoord. En je kunt er wel met mensen over praten, maar jij bent de enige die de volle verantwoordelijkheid draagt voor wat je doet. Levensvragen worden daarom ook wel ‘trage vragen’ genoemd. Ze vragen tijd om alles te overdenken, er op te reflecteren, en om te luisteren naar je innerlijke stem.
Voorbeelden van levensvragen
Henri Rijksen en Annelies van Heijst zijn de auteurs van het boek ‘Levensvragen in de hulpvraag’. Volgens hen zijn de vragen in de volgende drie categorieën de belangrijkste levensvragen:
- Existentiële levensvragen.
- Vragen over relaties met je partner en met andere mensen.
- Vragen over de dingen die je doet.
Existentiële levensvragen
Voorbeelden van existentiële levensvragen gaan over identiteit: ‘Wie ben ik eigenlijk?’, ‘Wat maakt mij uniek?’, en: ‘Wie wil ik zijn?’ Of: ‘Wie zijn voorbeeldfiguren voor mij (of juist niet)?’, en: ‘Waar werk ik eigenlijk voor?’ Daarnaast gaan existentiële levensvragen over betekenisgeving: als je pijnlijke ervaringen hebt doorstaan, dan heb je uiteindelijk de taak om die een plek te geven in je levensverhaal. Hoe heeft de ervaring je gevormd, wat heeft het met jou als mens gedaan?
Relationele levensvragen
Relationele levensvragen gaan over de relatie met een ander. Dat kun je heel breed zien. Het gaat niet alleen over romantische relaties, maar ook over andere relatievormen. Bijvoorbeeld: je kind gaat uit huis en de manier waarop je met elkaar omgaat verandert, een scheiding en het vormen van een nieuw gezin, maar ook een nieuwe baan en dus afscheid van collega’s. Als gevolg hiervan kunnen persoonlijke vragen ontstaan als: ‘Wat betekenen (intieme) relaties voor mij?’, ‘Welke waarde hecht ik aan vriendschappen?’, ‘Wie zijn belangrijke mensen in mijn leven?’ of: ‘Kan ik echt een connectie maken met anderen?’
Levensvragen over ‘het juiste doen’
Levensvragen over het menselijk handelen gaan over ‘het juiste doen’ en hoe je van betekenis kunt zijn door wat je doet voor jezelf en voor anderen. De vraag: ‘Hoe ben ik een goed mens’, is een vraag die hier heel dichtbij ligt. Andersom kunnen andere mensen je kwetsen en verbijsteren, maar ook verrassen en verbazen. En ook daar moet je weer een antwoord op vinden en doen wat ‘juist’ is voor jou.
Als je geen zinvolle antwoorden vindt op belangrijke levensvragen, kan er een gevoel van leegte, verwarring en ontevredenheid ontstaan. Het lijkt alsof je iets mist. Je kunt tijdelijk de belangrijke levensvragen negeren, ze verbergen door je op werk of andere mensen te richten, maar het leven blijft aankloppen.
Hoe vind je antwoord op levensvragen?
Het vinden van antwoorden vraagt om ruimte te maken om de weg naar binnen gaan. En die weg begint bij het heel precies formuleren van je vraag. Hoe duidelijker je vraag, hoe makkelijker de weg naar binnen. Neem de tijd hiervoor en check telkens of je precies de juiste formulering hebt. Een gevoel van opluchting laat je weten dat het klopt.
Je kunt ook samen met anderen reflecteren. Maak dan een afspraak dat de ander niets voor je invult en niet verantwoordelijk is om met oplossingen te komen. Zijn rol is vooral vragen stellen. Enkele voorbeeldvragen kunnen zijn: ‘Wat ervaar je als moeilijk op dit moment?’, ‘Wat is de kern van het probleem?’, ‘Waarom raakt dit onderwerp je zo?’, en ‘Wat is je diepste verlangen als het hier over gaat?’
5 stappen om jouw antwoorden te vinden
Stap 1: Luisteren naar je lichaam
Ons lichaam is een heel gevoelig instrument. Het reageert op alles wat je denkt, voelt en waarneemt. Als je jouw innerlijke stem wilt laten spreken, dan kun je niet zonder je lichaam. Het laat je direct voelen wanneer iets niet voor je klopt: dan voel je spanning en verkramping.
Stap 2: Je hart laten spreken
Diep van binnen is er een innerlijk besef. Dit besef kun je helaas niet altijd rationeel verklaren. Cliënten in mijn praktijk zeggen soms dat ze het niet weten of niet kunnen voelen. Maar als ik doorvraag, weten ze het altijd. Ze kunnen het alleen niet begrijpen. Het past misschien niet bij hun zelfbeeld, of het vergt veel inspanning om het te realiseren. Toch is dit innerlijke weten in je hart het punt van waaruit je vertrekt. Je kunt vervolgens je verstand gebruiken om het in de praktijk te brengen.
Stap 3: Het hier en nu
Aanwezig zijn, of bewust-zijn betekent niets willen forceren, niet sneller willen groeien, niet jezelf overal maar doorheen duwen. Ook niet als een ander nù een antwoord van je vraagt. Maar juist voelen en accepteren: dit is waar ik nu ben, met deze twijfels, deze vragen, deze behoeften en verlangens. Twijfels, en de angst om het verkeerde te doen, hebben een functie: ze helpen je om naar een laag dieper te gaan.
Stap 4: Vroegere ervaringen die terug keren
Een nieuwe vraag in het hier-en-nu kan raken aan vroegere ervaringen. Oude pijn en angst kunnen dan naar boven komen. Het helpt om te bewegen, het liefst buiten in de natuur. Door alles toe te laten, zonder terughoudendheid, transformeer je pijn. Je laat letterlijk je eigen licht erop schijnen.
Stap 5: Gebruik emoties als gids.
Vaak wijzen we emoties af. We vinden ze irrationeel of we zijn bang voor de kracht die eronder ligt. Maar als we emoties langdurig negeren, kunnen ze chaotisch of destructief worden. Hun doel is echter om de balans te herstellen. Wanneer je een emotie kunt erkennen en er bewust naar kunt kijken, kun je zien wat het probeert te herstellen.
Ze geven namelijk precies aan wat je nodig hebt. Ben je over je grenzen gegaan (boos), heb je behoefte aan troost (verdriet), of verlang je naar bescherming en veiligheid (angst)? Zorg daar dan voor: stel je grenzen, zoek steun bij anderen, en creëer een veilige omgeving voor jezelf. Op die manier waarborg je je innerlijke balans.
Conclusie
Levensvragen vragen je letterlijk om kleur te bekennen. Het vereist overgave aan de stroom van het leven en het opgeven van controle. Maar het vergt ook moed en oefening om daarbij nauw verbonden te blijven met jezelf.
