Foto: Toa Heftiba
Je kunt het Relatie-Reparatie-Script alleen gebruiken als de ander die intentie ook heeft. Als de ander niet geïnteresseerd is om de relatie goed te houden, of niet bereid is om het gesprek aan te gaan, dan kun je helaas niet anders dan wachten. Als iemand niet komt, dan gaat dat ten koste van de relatie.
Gaat het om de relatie met je minderjarige kind, dan mag je er altijd vanuit gaan dat hij het bij wil leggen, en heb je als ouder de verantwoordelijkheid om het initiatief te nemen.
Samen een conflict oplossen versterkt de band
Vanuit de hechtingstheorie weten we dat een goede band niet betekent dat er nooit onenigheid is, maar dat conflict en ruzie uitgesproken worden en bijgelegd. Mensen die dat samen kunnen, ervaren hun partner- of vriendschapsband zelfs als sterker dan mensen bij wie zich helemaal geen onenigheid en ruzie heeft voorgedaan. Weten dat je er samen uit komt als er iets is, dat je dan een beweging naar elkaar toe maakt (in plaats van weg), maakt het veilig.
Het maakt ook dat je de ander als betrouwbaar ervaart: als er wat is, dan doen we in ieder geval ons best om er samen uit te komen. Hiermee laat je merken dat je de ander de moeite waard vindt en dat je bereid bent om verantwoordelijkheid te nemen als je dingen niet zo handig hebt aangepakt.
Hoe herstel je de relatie na een conflict?
Ruzie en conflict in de relatie, zelfs kleine misverstanden, veroorzaken een breuk in de verbinding. Conflicten gaan altijd gepaard met emoties en ontstemming. Je kunt boos op elkaar zijn, je niet gerespecteerd voelen, of niet gehoord. Voor een gezonde relatie is het belangrijk dat het conflict erkend en doorgewerkt wordt. Een verbroken verbinding zorgt namelijk voor wantrouwen en je voelt je emotioneel niet meer veilig bij de ander. Als dat niet opgelost wordt, staat dat een open eerlijke communicatie in de weg. Is die situatie eenmaal ontstaan, dan stapelen misverstanden en miscommunicatie zich vaak op. Het wordt steeds moeilijker om elkaar te vinden.
Het gesprek na een ruzie aangaan
Veel mensen vinden het moeilijk om met conflicten om te gaan. Of beter gezegd: we vinden het contact na het conflict moeilijk. We leren vaak niet hoe we het gesprek weer met elkaar aangaan. Soms ben je zo geraakt, of schaam je je voor hoe je jezelf hebt laten zien, dat je liever uit contact gaat dan dat je de ander weer onder ogen komt. Je probeert voor jezelf te verklaren hoe het zo gelopen is. Maar omdat we dat niet in contact doen met de ander, krijgt dat vaak meer het karakter van zelf-rechtvaardiging.
Als er geen open dialoog mogelijk is over wat ieder werkelijk voelt, dan leidt dat onherroepelijk tot afstand. In die afstand ontstaat een lege ruimte, een gat, waarin we makkelijk projecties en aannames doen. We denken te weten wat de intenties van de ander zijn, en interpreteren zijn acties en reacties in dit licht. We trekken conclusies die nergens op gebaseerd zijn. Zonder de realitycheck van oprecht contact gaat dat een eigen leven leiden. Je kunt dan behoorlijk ingegraven raken in het conflict. En daar herstel je de relatie niet mee.
Het Relatie-Reparatie-Script
Een conflict draagt de potentie in zich om de verbinding en intimiteit te verdiepen. Het script dat hieronder beschreven wordt omvat zes stappen. Je kunt het gebruiken bij ‘verse’ conflicten maar ook bij issues die al langer sluimeren om de verbinding te herstellen.
Vaak is het zo dat in een conflict over en weer dingen worden gezegd die uitleg en een excuus verdienen. Kijk je terug op een conflict, of een situatie die geëscaleerd is, en herken je dat je dingen niet goed hebt aangepakt? Neem dan je verantwoordelijkheid daarvoor. Omdat er van twee kanten dingen mis zijn gegaan, kan het als gezichtsverlies voelen dat jij degene bent die er op terug komt.
Als dat zo voelt, ga dan bij jezelf na waar dat vandaan komt. Het kan met vroegere ervaringen als kind te maken hebben. Soms werd er een excuus van je verwacht of zelfs afgedwongen voor de buitenwereld. En zonder dat je geholpen werd om allerlei ingewikkelde gevoelens die je had rond de situatie te duiden en te verwerken. Of er werd je iets aangerekend waar je helemaal niets aan kon doen, iets wat buiten jouw schuld lag. Dat zijn dingen die iets doen met je rechtvaardigheidsgevoel en die gevoelens van spijt flink vertroebelen.
Toch is het belangrijk om in de relatie in het hier-en-nu je verantwoordelijkheid te nemen. Voor jouw deel in ieder geval. Het opent de weg om samen te reflecteren en over en weer excuses aan te bieden. Om samen te groeien. Bovendien: als je uit contact gaat, maak je het moeilijk voor de ander om te komen, zelfs als die welwillend is.
Zes stappen voor herstel van verbinding
Belangrijk om vooraf te vermelden is dat in de stappen hieronder voorbeeldzinnen genoemd worden. Het zijn suggesties. Gebruik zoveel mogelijk je eigen woorden en probeer daarbij zo authentiek mogelijk te zijn.
Een paar do’s and don’ts
Als je in gesprek gaat, probeer dan naar de ander empathisch te zijn. Dat doe je door open en nieuwsgierig te zijn naar de ervaring van de ander.
Neem je verantwoordelijkheid voor jouw deel. Respecteer daarbij zowel je eigen gevoelens als die van de ander. Het gaat er helemaal niet om dat je iets moet ‘slikken’ voor de lieve vrede. Het gaat erom dat je elkaar gaat begrijpen.
En tenslotte wat je beter niet doet: laat bagatelliseren, zelf-rechtvaardiging, cynisme en oordelen over wat de ander vindt, of zou moeten vinden, zo veel mogelijk achterwege. Als je merkt dat je daar in schiet, benoem dat dan en ga op een later moment met het gesprek verder. Het beschadigt meer dan dat het goed doet.
STAP 1. Openen
Zoek een goed moment. Als je allebei gehaast uit je werk komt en twee kinderen op tijd naar hun sportklas probeert te krijgen, is dat waarschijnlijk niet een goede timing. Zorg dat je allebei tijd en rust hebt. Of vraag wanneer de ander ruimte heeft.
Nodig de ander kalm uit om naar je te luisteren, bijvoorbeeld door te zeggen:
“Ons gesprek vorige week over ONDERWERP liep uit de hand. Ik wil het daar graag met je over hebben. Is dat okee voor jou?”
“Ik heb een fout gemaakt, en daar wil ik met je over praten. Sta je daar voor open?”
STAP 2. Vragen naar de kwetsing
Check of de ander zich gekwetst voelt over datgene waar jij mee zit.
“Voelde je je gekwetst toen ik X zei / Y deed?”
STAP 3. Neem je aandeel en onderzoek de gevoelens van de ander
Je aandeel nemen betekent dat je reflecteert op je eigen gedrag. Je benoemt wat je, achteraf gezien, niet goed hebt gedaan. Hierin stel je je heel kwetsbaar op, en dat vraagt dus moed. Je kunt iets zeggen als:
“Ik voel me rot over hoe ik me gedragen heb.”
REFLECTEER en geef aan WAT je niet goed hebt gedaan.
“Ik wil graag horen wat jij hierover voelt en denkt.”
Geef de ander ruimte om te reageren en vraag door, zodat je ook werkelijk de kwetsing begrijpt. Laat oordelen achterwege. Onthoud dat mensen hele verschillende gevoelens bij een zelfde gebeurtenis kunnen hebben.
STAP 4. Benoem je gevoelens over de kwetsing
Je weet nu wat de impact is van jouw kwetsing. Dit vraagt een respons van jouw kant. Een respons is altijd in termen van een gevoelswoord. Bijvoorbeeld:
“Ik voel me verdrietig, dat ik je zo gekwetst heb.”
Of: “Ik voel me rot, dat ik je zo gekwetst heb.”
Zorg wel dat je het bij jezelf houdt, het is niet de bedoeling dat de ander voor jou gaat zorgen, doordat jij je gevoel veel groter maakt. Zeg dus niet: “ik voel me een slecht mens”. Dan moet de ander je haast wel gaan rechtvaardigen.
STAP 5. De breuk repareren: sorry zeggen
Dat we in kunnen voelen dat we een ander (ook al is dat onbedoeld) beschadigd of gekwetst hebben, is een belangrijk onderdeel van emotioneel volwassen worden. Spijt laat zien dat je begrijpt dat je gedrag niet okee was. Voor de ander betekent dit dat de kans klein is dat het in de toekomst weer gebeurt. Je herstelt daarmee de veiligheid in de relatie.
Een simpele, maar wel echt gemeende, “sorry” is voldoende.
STAP 6. Sta open voor de ander
Die ander wil meestal niets liever dan jouw oprechte sorry horen en dat de breuk hersteld wordt. Vaak komt er vanaf stap 5 een uitwisseling op gang over wat er over en weer mis ging, waarbij ieder verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen aandeel en sorry daarvoor zegt.
Het fijnste, voor jezelf en de ander, is als je een mindfulle houding aanneemt. Probeer open en nieuwsgierig te zijn. Er hoeven niet meteen oplossingen te komen. Belangrijkste is dat je hier samen naar kunt kijken.
Het Relatie-Reparatie-Script is gebaseerd op de parent-child relationship repair van Andrea Loewen.
In de film C’mon C’mon wordt dit prachtig gespeeld door Joaquin Phoenix en Woody Norman. (Dit is de trailer, in de film zie je deze scène in minuut 1 u 12).
Meer Lezen:
- Schutte, E. & Van de Griendt, H.F.M (2019) Taal van de mediator. Voorbeelden en interventies. Den Haag: Sdu.
