Foto: David Dvořáček
Ontwikkeling van een gevoel van identiteit vindt, volgens de ontwikkelingstheorie van Erik Erikson, plaats in een aantal fasen. In iedere fase krijgen we een ontwikkelingstaak die we moeten oplossen. Zo’n taak bestaat uit het oplossen van een spanningsveld tussen schijnbare tegenstellingen. In deze reeks bekijken we wat iedere fase inhoudt. Er zijn in totaal acht fases.
In deze blog gaan we dieper in op de zesde fase, met betrekking tot relaties. Hoe kun je verbinding maken in relaties en intimiteit ervaren met anderen? Hoewel romantische relaties vaak centraal staan in deze fase, benadrukte Erikson ook de waarde van hechte vriendschappen. Erikson beschreef intieme relaties als verbindingen die zich kenmerken door nabijheid, eerlijkheid en liefde.
De zesde fase in het kort
Deze zesde fase van psychosociale ontwikkeling samengevat:
- Tegenstelling: intimiteit versus isolatie.
- Grote vraag: “Zal ik geliefd zijn of zal ik alleen zijn?”
- Levensvaardigheid: authenticiteit ontwikkelen, en je op authentieke gronden verbinden met andere mensen en met je werk.
- Sociale interacties die belangrijk zijn: romantische relaties, en intieme vriendschapsrelaties
In deze fase is de uitdaging of we trouw kunnen blijven aan onszelf in relatie tot anderen. Is het mogelijk om verbonden te zijn met anderen en tegelijkertijd trouw te blijven aan je authentieke zelf? Als we onszelf verliezen in een relatie, betekent dit dat ook dat de relatie verloren gaat, omdat er dan geen sprake meer is van twee individuen. Maar enkel op jezelf blijven staan, zonder samengaan, is ook geen relatie. Dus hoe kunnen we ons verbinden met anderen en samen zijn, zonder onszelf te verliezen?
Authentiek zijn
Het essentiële ingrediënt voor intieme relaties is authenticiteit. Een authentiek persoon is trouw aan zijn eigen waarden en normen in het contact met anderen. Degenen die leren trouw te zijn aan hun authentieke zijn, en die zich van daaruit leren verbinden met anderen, ontwikkelen het vermogen om echte relaties te vormen.
Eigenwaarde en een positief zelfbeeld is essentieel voor het opbouwen van intieme relaties. Hoewel Erikson’s theorie vaak wordt gepresenteerd als een opeenvolging van afzonderlijke stappen, is het van belang om te beseffen dat elke fase niet alleen bijdraagt aan de volgende, maar ook invloed heeft op alle andere fasen. Vertrouwen en je kunnen hechten aan andere mensen (fase 1), en onafhankelijk kunnen zijn in een relatie (fase 2 en 3) zijn belangrijk voor een gezonde relatie. Als je onveilig gehecht bent kan het lastig zijn om trouw aan jezelf te blijven, oftewel authentiek te zijn (lees meer in dit artikel).
Het is overigens niet zo dat als je een fase niet goed doorloopt, dat de volgende stappen verloren gaan. Wel kun je op een latere leeftijd een klus hebben om een ontwikkeltaak alsnog goed eigen te maken.
Betekenisvolle relaties
Mensen die succesvol navigeren tussen intimiteit en alleen zijn, zijn in staat om diepgaande en betekenisvolle verbindingen met anderen aan te gaan. Ze hebben langdurige, hechte romantische relaties en bouwen ook sterke banden op met familie en vrienden.
Het kan soms lastig zijn om een goed evenwicht te vinden. We kunnen ofwel te weinig onze eigen identiteit behouden en te veel opgaan in de relatie, ofwel te veel gefocust zijn op onszelf en de relatie uit het oog verliezen. Als we moeite hebben om vanuit onze authentiek kern verbinding te maken met anderen, ervaren we vaak een gevoel van eenzaamheid, zelfs binnen een relatie.
Conclusie
Tijdens de jongvolwassenheid staan we voor de uitdaging om liefdevolle en intieme relaties te bouwen. Soms is dat moeilijk. Onder andere als we de voorgaande stadia niet helemaal goed doorlopen hebben. We kunnen ons dan geïsoleerd en eenzaam voelen. De klus is dan om contact te maken met je innerlijke kern en te leren hoe je je kunt verbinden.
