Foto: David Dvořáček
Ontwikkeling van een gevoel van identiteit vindt, volgens de theorie van Erik Erikson, plaats in een aantal fasen. In iedere fase krijgen we een psychosociale ontwikkelingstaak die we moeten oplossen. Zo’n taak bestaat uit het oplossen van een spanningsveld tussen schijnbare tegenstellingen. In deze reeks bekijken we wat iedere fase inhoudt. Het begint bij het ontwikkelen van vertrouwen en hechting. Er zijn in totaal acht fases.
In deze blog gaan we dieper in op de zesde fase, met betrekking tot relaties. Hoe kun je verbinding maken in relaties en intimiteit ervaren met anderen? Hoewel romantische relaties vaak centraal staan in deze fase, benadrukte Erikson ook de waarde van hechte vriendschappen. Erikson beschreef intieme relaties als verbindingen die zich kenmerken door nabijheid, eerlijkheid en liefde.
De zesde fase in het kort
Deze zesde fase van psychosociale ontwikkeling samengevat:
- Tegenstelling: intimiteit versus isolatie.
- Grote vraag: “Zal ik geliefd zijn of zal ik alleen zijn?”
- Levensvaardigheid: authenticiteit ontwikkelen, en je op authentieke gronden verbinden met andere mensen en met je werk.
- Sociale interacties die belangrijk zijn: romantische relaties, en intieme vriendschapsrelaties.
In deze fase is de uitdaging of we trouw kunnen blijven aan onszelf in relatie tot anderen. Is het mogelijk om verbonden te zijn met anderen en tegelijkertijd trouw te blijven aan je authentieke zelf? Als we onszelf verliezen in een relatie, betekent dit ook dat de relatie verloren gaat, omdat er dan geen sprake meer is van twee individuen. Maar enkel op jezelf blijven staan, zonder samengaan, is ook geen relatie. Dus hoe kunnen we ons verbinden met anderen en samen zijn, zonder onszelf te verliezen?
Authentiek zijn
Het essentiële ingrediënt voor intieme relaties is authenticiteit. Een authentiek persoon is trouw aan zijn eigen waarden en normen in het contact met anderen. Degenen die leren trouw te zijn aan hun authentieke zijn, en die zich daarmee leren verbinden met anderen, ontwikkelen het vermogen om echte relaties te vormen.
Eigenwaarde en een positief zelfbeeld is essentieel voor het opbouwen van intieme relaties. Hoewel Erikson’s theorie vaak wordt gepresenteerd als een opeenvolging van afzonderlijke stappen, is het van belang om te beseffen dat elke fase niet alleen bijdraagt aan de volgende, maar ook invloed heeft op alle andere fasen. Vertrouwen in en je kunnen hechten aan andere mensen (fase 1), en onafhankelijk kunnen zijn in een relatie (fase 2 en 3) zijn belangrijk voor een gezonde relatie. Als je onveilig gehecht bent kan het lastig zijn om trouw aan jezelf te blijven, oftewel authentiek te zijn (lees meer in dit artikel).
Het is overigens niet zo dat als je een fase niet goed doorloopt, dat de volgende stappen verloren gaan. Wel kun je op een latere leeftijd een klus hebben om een ontwikkeltaak alsnog goed eigen te maken.
Betekenisvolle relaties
Mensen die succesvol navigeren tussen intimiteit en isolatie zijn in staat om diepgaande en betekenisvolle verbindingen met anderen aan te gaan. Ze hebben langdurige, hechte romantische relaties en bouwen ook sterke banden op met familie en vrienden.
Het kan moeilijk zijn voor volwassenen die worstelen met deze fase om zich vrij en onafhankelijk te voelen in romantische relaties. Ze kunnen ofwel te weinig hun eigen identiteit behouden en te veel opgaan in de relatie, ofwel te veel gefocust zijn op zichzelf en de relatie uit het oog verliezen. Mensen die moeite hebben om authentiek verbinding te maken met anderen, ervaren vaak een gevoel van eenzaamheid en isolatie, zelfs binnen een relatie.
Conclusie
Tijdens de jongvolwassenheid is de belangrijkste uitdaging het bouwen van een liefdevolle en intieme relatie. Bij sommige lukt dit niet, onder andere wegens het niet goed doorlopen van vorige stadia, en dit kan leiden tot gevoelens van isolatie en eenzaamheid.
