Foto: Rachel McDermott
Wat is emotionele volwassenheid?
De American Psychiatry Association (APA) definieert emotionele volwassenheid als een juiste mate van controle over je emoties en de uitdrukking daarvan. Emotionele onvolwassenheid daarentegen is de neiging om emoties zonder enige zelfbeheersing of buiten proporties te uiten.
De basis van je emotionele volwassenheid wordt in je kindertijd gelegd. Hoe je ouders en verzorgers met jouw behoeften en emoties om gingen is heel bepalend. In relatie tot je ouders of belangrijkste verzorgers leer je:
- je emoties herkennen en verwoorden;
- erop vertrouwen dat andere mensen welwillend staan tegenover jou en je behoeften;
- eigenwaarde ontwikkelen;
- het vermogen om gezonde grenzen te stellen.
Emotioneel onvolwassen ouders
Als je ouders zelf emotioneel onvolwassen waren en moeite hadden met emoties, of ze waren emotioneel niet beschikbaar, dan kan jouw emotionele basis wat zwakker zijn. Gibson stelt dat we ons hele leven lang kunnen groeien in emotionele volwassenheid. Dat kunnen we doen door bepaalde kwaliteiten te ontwikkelen.
Kwaliteiten om te groeien van emotioneel onvolwassen naar volwassen
Onderstaande kwaliteiten worden door Gibson genoemd als emotioneel volwassen gedrag. Je kunt ze zien als een soort piketpaaltjes. Grote kans dat, als je dit leest, je nog onderweg bent in je ontwikkeling naar emotionele volwassenheid. Als je op dit moment nog niet alle kwaliteiten ontwikkeld hebt, zie dat dan niet als een devaluatie, maar gewoon als iets wat inherent is aan het leven. We ontwikkelen en groeien, een leven lang.
1. Oprechte interesse en actief luisteren
Je luistert actief en verplaatst je in verschillende perspectieven om naar een situatie te kijken. Je geeft de ander ruimte en de tijd om zijn gedachten en gevoelens te verwoorden.
2. Een empathische houding naar jezelf en anderen
Empathie is een essentieel onderdeel van emotionele volwassenheid. Het betekent dat je van binnenuit kunt begrijpen hoe iets voor een ander voelt. Je kijkt vanuit hun perspectief naar de situatie en je verplaatst je in hun schoenen.
Je weerhoudt jezelf ervan om snel aannames te doen en conclusies en oordelen te vormen. In plaats daarvan ben je nieuwsgierig naar het hoe en waarom van wat iemand denkt, doet en voelt.
3. Een goede balans tussen voor jezelf zorgen en er voor anderen zijn
Empathie is een teken van emotionele volwassenheid, maar tegelijkertijd zijn gezonde grenzen dat ook. Je voelt goed aan wat je eigen behoeften zijn en hoeveel je te geven hebt. Dat kan per keer en per persoon verschillen.
4. Je ziet een verschil als iets waar je het over kunt hebben
Een verschil van opvatting betekent niet een persoonlijke afwijzing. Juist het feit dat iemand een verschil met je wil bespreken, betekent dat hij toenadering zoekt. Emotioneel onvolwassen mensen voelen zich in een gesprek over een verschil aangevallen en gaan in de verdediging of ’tegen’ aanval. Als je in gesprek kunt blijven en kunt luisteren naar de ander, kun je vaak nader tot elkaar komen.
Gibson over emotioneel volwassen mensen: “They’re not losing themselves if somebody disagrees with them, they just don’t get threatened in the same way that the emotionally immature do.”
5. Je merkt op wanneer je emotioneel onvolwassen bent
Een stap op het pad naar emotionele volwassenheid is dat je herkent wanneer je naar onvolwassen gedrag grijpt en dat stopt. Emotioneel onvolwassen gedrag herken je aan de neiging om de ander te willen veranderen om je eigen spanning kwijt te raken. Het is belangrijk dat je eerlijk naar jezelf bent wanneer je reactief bent en probeert om de ander te weren.
Om dit bij jezelf op te kunnen merken, is een bepaalde mate van zelf-bewustzijn nodig én zelf-compassie. Als je jezelf steeds vreselijk veroordeelt en geen fouten mag maken, kun je bijna niet naar jezelf kijken. Journaling kan daarbij helpen. Een eerlijk gesprek met een goede vriend(in) ook. Vragen die je kunnen helpen om je bewust te worden, zijn:
- Welke emoties zijn moeilijk voor jou?
- Waar ben je bang voor?
- Wat is een trigger voor jou (wat roept een sterke emotionele reactie, inclusief angst, bij je op)?
6. Je bent je bewust van hoe je woorden een ander raken
Is het niet gelukt om een onvolwassen emotionele reactie te stoppen? Woorden hebben invloed en kunnen heel beschadigend zijn. Beschadigend voor de ander en voor de relatie. Iemand die emotioneel volwassen is, is zich bewust van die impact. Je bent je bewust van wat je woorden met de ander doen. Het liefst heb je dat bewustzijn in het moment zelf, ook al ben je zelf van streek, maar tenminste achteraf.
Dit betekent dat je kunt inschatten wat de impact is van de dingen die je, getriggerd in je angst of gekwetstheid, tegen de ander hebt gezegd. Je kunt je inleven in hoe dat voor de ander is. Je kunt ook invoelen waar je de grens van integriteit van de ander overschreden hebt, en waar je gedrag beschadigend was.
7. Verantwoordelijkheid nemen als je uit de bocht vliegt
Bewust en opmerkzaam zijn (punt 6 hiervoor) moet je oefenen, en dan nog kun je niet altijd voorkomen dat je reactief reageert op een trigger. Gevoelens kunnen plotseling opkomen en je in de greep nemen. Je opent de aanval en slaat om je heen.
Als dat gebeurt, dan betekent emotionele volwassenheid dat je daar verantwoordelijkheid voor neemt en het recht zet met de ander: bied je excuses aan, deal met het feit dat je uit de bocht bent gevlogen en stop met naar de ander te wijzen.
Gezonde relaties
Het ontwikkelen van emotionele volwassenheid is het fundament van gezonde en vervullende relaties. Niet alleen met je partner, maar ook met familie, vrienden en de mensen met wie je werkt. Mensen zijn sociale wezens, en het is een basale behoefte om je te verbinden met andere mensen.
Emotionele volwassenheid leidt tot een bepaalde evenwichtigheid. Relaties gaan niet meer in extreme mate in de ups en downs en dat is fijn. Het maakt je stabiel en betrouwbaar en een fijn mens voor anderen om zich met jou te verbinden.
Meer lezen? In het artikel Emotioneel volwassen worden krijg je meer concrete handvatten die je helpen om te groeien.
Boeken:
- Lindsey C. Gibson. Adult Children of Emotionally Immature Parents. How to Heal from Distant, Rejecting, or Self-Involved Parents. New Harbinger Publications, Oakland.
- In het Nederlands vertaald: Ongezien opgegroeid. Herstel na een jeugd met narcistische, afwijzende of afstandelijke ouders. Uitgeverij: Boom, Amsterdam
- En het vervolg: Lindsay C. Gibson: Emotioneel onafhankelijk. Een praktische gids voor mensen die ongezien zijn opgegroeid. Uitgeverij: Boom, Amsterdam
