Foto: Joshua Rawson-Harris
Er zijn allerlei situaties denkbaar waarin je dolgraag afstand neemt en loslaat. In deze blog ga ik uit van situaties waarin de interactie met een ander niet goed verlopen is en je achter laat met een gevoel van onrecht. Een paar voorbeelden:
- Je wordt gepest op het werk. Je denkt dat de anderen het niet door hebben dat het je zo raakt en je verwacht dat je collega’s fair en volwassen zullen reageren als je het ter sprake brengt. Maar het wordt alleen maar erger.
- Je partner gaat vreemd en op het moment dat het uitkomt doet hij/zij opeens alsof de tijd, dat jullie samen waren, waardeloos was.
- Je hebt iemand in vertrouwen genomen, maar op het moment dat je een meningsverschil hebt, brengt ze die informatie op een niet integere manier naar buiten. Het schaadt je.
- Je hebt een meningsverschil met iemand en je komt er samen niet uit. Jullie praten langs elkaar heen en begrijpen elkaar niet, of jullie praten helemaal niet meer.
- Je leidinggevende maakt een inschattingsfout en er gaat iets mis. Maar in plaats van daar voor uit te komen, wordt het op jou afgewenteld en op je functioneren gegooid. Je moet het veld ruimen.
Loslaten is hard werken
‘Loslaten’: het advies van vriendin is goed bedoeld en vanuit haar perspectief ziet zij waarschijnlijk wat jij nog niet kunt zien: je hebt meestal maar een beperkte invloed op de situatie. En dus is ‘loslaten’ het beste, eenvoudigweg omdat je er niets mee kunt. Er wordt dan vaak iets gesuggereerd in de trant van je zinnen verzetten en jezelf afleiden. Dat is een belangrijk onderdeel, maar komt pas later.
Het is namelijk een grote misvatting dat we om ‘los te laten’ niets moeten doen, en er maar niet mee bezig moeten zijn. Want hier geldt: ’the only way out is through’. Je moet je erdoor heen werken om het achter je te laten. Je moet er in, het helemaal begrijpen, en dan laat het jou los.
Een belangrijke eerste vraag is: ‘Waar heb je invloed op, en waarop niet?’
Waar heb je invloed op, en waarop niet?
Als eerste gaan we kijken waar je invloed op hebt en waarop niet. Soms heb je te weinig gedaan in de situatie waarin je verkeert. Dat is dan ook een reden waarom je er aan blijft denken. Er is wellicht nog werk aan de winkel. Een eerste belangrijke stap in loslaten is daarom nagaan waar je (nog) invloed op hebt, en waarop niet. Als er iets moet gebeuren, en dat ligt binnen jouw invloedsfeer, kun je pas loslaten nadat je hebt gedaan wat je moet doen. Dus ga het gesprek aan, maak melding van een onheuse bejegening, en zet laster en een onjuist beeld bij (belangrijke) anderen recht.
Herken je dat je vaker niet de invloed uitoefent die je wel hebt? Het kan dan helpen om je patronen te onderzoeken. Hoe raakt datgene wat er gebeurd is? Wat doet het met je? Maak je de situatie groter dan hij is, en ga je in de aanval? Of trek je jezelf juist terug in de hoop dat het zich vanzelf oplost? Deze reacties zijn vaak oude patronen. We hebben ze al heel jong geleerd. En in stresssituaties, en dat zijn conflictueuze situaties, val je daar op terug.
Gebruik de emoties die je ervaart
Ervaar je frustratie en boosheid? Emoties zijn een belangrijke richtingwijzer. Boosheid geeft aan dat het nodig om een grens te stellen. Misschien moet je jezelf preciezer uitspreken of op een andere plek. Stel je wordt gepest door een collega op het werk en je hebt het al een paar keer aangegeven bij je leidinggevende, maar die doet er niets mee. Ga dan na of je terecht kunt bij een vertrouwenspersoon of HR.
Als je in de machteloosheid terecht bent gekomen, neem dan afstand. Kijk wat je wel kunt doen. Maak een reële afweging en zet de volgende stap. Als de situatie geëscaleerd is, of je grenzen overschreden zijn, heeft het meestal geen zin om te wachten tot, of te hopen dat, de ander bij zinnen komt. Kom dan zelf in actie en geef duidelijk aan dat je grens overschreden is.
Waar je geen invloed op hebt … een stap terug doen
En dan is er een deel waar je geen invloed op hebt. Je hebt er geen invloed op of de ander met jou het gesprek aan gaat en er samen uit wil komen. Jij kunt dat dolgraag willen, maar als je iemand tegenover je hebt, die het gesprek liever uit de weg gaat, en die de verbinding daarvoor opoffert, dan houdt het op. Frustrerend, maar dat is dan de realiteit waar je mee moet dealen. En hier zit dus het loslaten wat zo moeilijk is.
Want hier kun je eindeloos over piekeren, wakker liggen, en boos zijn. Je voert in je hoofd allerlei dialogen, soms met een heel pleidooi en opsomming van feiten alsof je in een rechtbank zit. Maar er is geen rechter die een rechtvaardige uitspraak doet, en die de ander wijst op oneerlijk, leugenachtig, onrechtvaardig, of ander beschadigend, gedrag.
Hoewel piekeren een grote last is, en waarschijnlijk de belangrijkste reden waarom je er naar verlangt om het hele issue los te laten, gaat het je niet helpen om je gedachten te veranderen. De pijn zit namelijk niet op het mentale niveau.
De pijn zit in je hart
En hier zit de crux van loslaten: de pijn zit op de gevoelslaag, in je hart. Het denken slaat vervolgens op hol en probeert een oplossing te vinden voor de pijn. Het piekeren, en de dialogen, zijn een symptoom: je probeert de uitweg te vinden. Maar dit is niet de laag waar de oorzaak van je probleem zit, en dus ook niet waar de oplossing te vinden is.
De sleutel om los te laten en te accepteren is om de pijn in je hart op te lossen.
De stappen in het loslaten
In alle voorbeelden die aan het begin van deze blog beschreven zijn, worden we gekwetst. Je vertrouwen wordt beschaamd, je integriteit wordt aangetast, je wordt belasterd. Je voelt je niet gerespecteerd, er niet toe doen, maar afgewezen of verraden.
Je kunt de volgende stappen doorlopen om de pijn te helen. Je kunt dit ook schrijvenderwijs doen in een journal. Neem de tijd om de vragen op je in te laten werken en diep iedere vraag helemaal uit, zodat je tot de kern komt.
Omdat we op de gevoelslaag werken, is het essentieel om je lichaam te gebruiken. Dit is je gevoelsinstrument. Als dat lastig is voor je, zoek dan een therapeut die kan helpen om naar die laag toe te gaan en die je kan leren hoe je hierbij je lichaam kunt gebruiken. Dit is namelijk echt de laag waar je moet zijn als het gaat om loslaten.
1. Precies verwoorden
De eerste stap is om contact te maken met je pijn en deze heel precies te benoemen. Waar gaat het in de kern voor jou over? Hoe heeft het gedrag van de ander je getroffen? Soms kun je dit helder formuleren in termen van wat je ontnomen is: bijvoorbeeld je eigenwaarde, of je integriteit.
2. Voorbij de schaamte (en verbijstering)
Het rare is dat wanneer we onheus bejegend zijn, en de ander dat niet herstelt, wij ons vaak schamen. De conclusie die we trekken is: ‘blijkbaar ben ik niet de moeite waard om de verbinding te herstellen’, of: ‘blijkbaar ben ik niet de moeite waard om excuses aan te bieden’. Schaamte kan een zware last zijn. Als dit bij jou speelt, maakt dan een tussenstap door met de schaamte te werken. Handvatten om dat te doen, lees je hier en hier.
Schaamte gaat samen met verbijstering. Je bent verbijsterd over het gedrag van de ander en je kunt er zelfs afschuw voor voelen. Zolang je het op jezelf betrekt, voel je schaamte. Als je je van de schaamte weet te ontdoen, blijft de verbijstering over. Dat is een hele nuttige emotie die helpt om te onderscheiden dat het gedrag van de ander moreel gezien onjuist is. En dat is het begin van loslaten.
Jouw afschuw zegt namelijk iets over het gedrag van de ander. De leidinggevende die haar fout verbloemt (zie voorbeelden) en dat op jou afwentelt, zelfs wanneer jij daardoor het veld moet ruimen, laat immoreel gedrag zien. Dat is gedrag dat we sociaal gezien afkeuren. Doordat je morele kompas uitslaat, kun je het gedrag zien als iets van de ander. Dit gedrag zegt iets over haar, en niet over jou. Dit is een eerste stap om je eigenwaarde en integriteit te herstellen. Je gaat misschien wel weg, maar jij kunt in ieder geval met opgeheven hoofd zelf verder. En het is haar geheim, niet het jouwe.
3. Naar de laag onder de boosheid: angst
Voorbij de schaamte en verbijstering gaan, kan al een hele opluchting zijn. Toch kan dan alsnog boosheid de kop op steken. Waar gaat die boosheid over? We kunnen vaak niet accepteren hoe de dingen zijn. We accepteren niet hoe het is gelopen, we accepteren niet wat er is gezegd. Je wil de situatie veranderen en de ander verbeteren. ‘Het had niet zo mogen gaan’, het is volledig in strijd met je rechtvaardigheidsgevoel. Het liefst…: het liefst wil je de werkelijkheid naar je hand zetten.
En daarmee blijven we vast zitten in een innerlijke strijd. In de perfecte wereld zouden de collega’s wel normaal tegen je doen, zou je partner niet vreemd gaan, zou iemand vertrouwelijke informatie vertrouwelijk houden, en excuses aanbieden als hij beschadigend naar je is geweest.
Maar de wereld is niet perfect, deze dingen zijn niet altijd gegeven, en dat maakt het onveilig. De boosheid is in feite een beschermend laagje om weg te blijven bij de angst. Want zo lang je boos bent over het tekort schieten van de ander, op zijn/ haar gebrek aan empathie, of gebrek aan integriteit, hoef je niet onder ogen te zien dat het eigenlijk heel eng is dat dit soort dingen je zo maar kunnen overkomen. Wanneer je je boosheid loslaat, wordt de angst voelbaar.
Probeer zo dicht mogelijk bij je angst te komen. Waar gaat die in essentie voor jou over? In het werkelijk doorgronden en begrijpen van je boosheid en angst zit een deel van het loslaten.
4. Begrijpen vanuit een ander perspectief
We willen graag dat degene die ons beschadigd heeft, dat recht zet. Dan klopt onze wereld weer, en is die niet meer zo onveilig. Maar juist die persoon kan dat meestal niet, anders was het in de eerste plaats al niet zo mis gelopen.
Blijven wensen dat ‘het’ goed komt, misschien niet eens de verbinding met die ander, maar dat de dingen ‘recht’ gezet worden, is een stadium waar je lang in kan blijven ronddwalen. Het is alsof je steeds maar wacht tot de ander tot inkeer komt, er op terug komt bij je. Maar die ander komt niet, en intussen sta jij in de wachtstand. Het is alsof je uren bij de bushalte zit, wachtend op een bus die maar niet komt.
Bij Dru zeggen ze: “Alles is precies zoals het moet zijn”. Het betekent dat je de imperfectie, imperfect laat zijn. Dat je ook lessen kunt halen uit deze struggle. Als je een stapje terug kunt doen en vanuit het perspectief van het grotere geheel kijkt, zie je dat het onvermogen van de ander precies zijn klus is. En jouw angst is jouw klus.
Soms kun je het thema van de ander zelfs helder zien, juist omdat vaak zichtbaar wordt wat iemand (ook weer in zíjn angst) wil beschermen. Dat kan helpen om met compassie naar de ander te kijken en je boosheid los te laten.
Loslaten is ten diepste de ander laten in zijn proces. We leven in deze imperfecte wereld omdat we allemaal bezig zijn met een innerlijke groeiproces. En ieder groeiproces heeft zijn eigen dynamiek en ritme.
Dat proces bij die ander laten, niet meer verwachten dat de ander recht zet wat hij heeft gedaan, is het werkelijke loslaten. Je leert leven in deze imperfecte wereld, waarin dingen goed mis kunnen gaan, je gaat voorbij goed en fout en ziet dat we allemaal onderweg zijn.
5. Neem je verdriet en rouw
Een breuk, of afgewezen worden, is en blijft verdrietig, want natuurlijk wilde je het liever anders. Sta je zelf toe om het verdriet te voelen, het verdriet om het imperfecte, om het onvolledige. Om het feit dat dingen niet met elkaar uitgesproken en uitgewerkt kunnen worden.
Conclusie
Loslaten en accepteren leer je vaak in complexe situaties. De situaties waar je wakker van ligt, die aan je vreten, zijn de meest ideale oefenmomenten. Ze zijn een opening voor de weg naar binnen. Als je naar de kern kunt van je eigen boosheid, je eigen angst, en je de stap kunt zetten naar het grotere perspectief, zul je merken dat het lichter wordt. De last valt van je af.
Loslaten is dus niet hetzelfde als ergens ‘niet meer aan denken’ en jezelf afleiden. Integendeel: je moet je er doorheen werken. Je merkt dat je je lichter voelt, blij. Je eigenwaarde herstelt zich en je kunt met zelfvertrouwen de wereld weer aan.
Vind je het lastig om met pijnlijke emoties om te gaan? Loop je vast in een van de stappen in dit proces? Bel of mail voor een afspraak, dan gaan we samen aan de slag.
